Jak w ekologiczny sposób zabezpieczyć skarpę? [Szczegółowa instrukcja]

• 7.12.2021
• Odczyt za 8 minut

• STABILIZACJA STOKU
• WZMOCNIENIE PODŁOŻA

Czy masz w ogrodzie skarpę, na której chciałbyś posadzić krzewy lub rośliny okrywowe, ale nie wiesz, jak to zrobić? Inspirację znajdziesz w niniejszym artykule. Doradzimy Ci, jak zabezpieczyć skarpę właśnie za pomocą roślin.

Planujesz posadzić roślinność na skarpie niedaleko domu, aby wzmocnić teren i zabezpieczyć go przed erozją, ale przeraża Cię perspektywa pracochłonnej pielęgnacji i kosztownego rozwiązania technicznego? Nie zniechęcaj się.

Pochyły teren oferuje niezliczone możliwości przekształcenia nieestetycznego ogrodu w oazę pełną wyrazistych kolorów i kształtów – i to bez wyczerpania domowego budżetu. Pokażemy Ci, w jaki sposób można zabezpieczyć i umocnić skarpę w sposób skuteczny i przyjazny dla środowiska.

Jakie czynniki odgrywają rolę w zabezpieczeniu skarpy?

Projekt i pielęgnacja skarpy powinny być poprzedzone dokładnym rozpoznaniem terenu. Do najważniejszych czynników zalicza się:

• położenie skarpy
• długość, wysokość i kąt nachylenia terenu
• skład i właściwości gleby

Na podstawie tego, na którą stronę świata skierowana jest skarpa, można wywnioskować warunki klimatyczne (poziom nasłonecznienia, ilość opadów…). Równie ważna jest znajomość kąta nachylenia skarpy – pozwala na dobranie odpowiedniego rodzaju zabezpieczenia przeciwerozyjnego.

Profesjonalną ocenę terenu powinno się pozostawić ekspertom. Przybliżone wyobrażenie o charakterystyce skarpy można jednak uzyskać również samodzielnie. Poniżej znajdziesz kilka wskazówek, które mogą Ci ułatwić wstępne badania.

• Skład poszczególnych warstw gleby można z grubsza określić po jej odsłonięciu.
• Kierunek spływu wody deszczowej wskazuje kierunek, w którym dochodzi do erozji.
• Stabilność gruntu można ocenić na podstawie kierunku osuwania się gleby.
• Jakość gleby można poznać po stanie roślinności i stopniu nawodnienia.

Jakie są możliwości zabezpieczenia w naturalny sposób?

Czym zabezpieczyć skarpę? Istnieje wiele możliwości – od form betonowych, przez cegły, po tradycyjne kamienie. Jeśli jednak chcesz pokryć skarpę gęstą zielenią, być może szukasz sposobu na zabezpieczenie i ochronę zbocza przed erozją za pomocą roślin okrywowych, krzewów lub bylin.

Jak zabezpieczyć teren pochyły do momentu pokrycia go roślinnością? W ostatnich latach szczególną popularnością cieszą się naturalne materiały, które stopniowo rozkładają się w glebie, nie pozostawiając śladu na środowisku i nie naruszając później walorów estetycznych pozieleniałej skarpy.

W tym przypadku chodzi o TYMCZASOWĄ formę ochrony przeciwerozyjnej. Do czasu całkowitego rozkładu zastosowanych materiałów w glebie, funkcję ochrony przed erozją musi przejąć posadzona roślinność.

Stosowanie mat i siatek przeciwerozyjnych

Maty i siatki przeciwerozyjne zaliczają się do ekologicznych materiałów, które wytrzymują na skarpach miesiące, a nawet lata. Dzielą się według:

• materiału (juta, kokos, słoma itp.)
• lub struktury (siatki lub maty).

1. Struktura produktów przeciwerozyjnych

Siatki przeciwerozyjne mają otwartą strukturę, zapewniającą ochronę przed erozją, ale same w sobie nie nadają się do mulczowania. W tym celu siatki kokosowe są łączone np. Z agrowłókninami lub biodegradowalnymi biowłókninami.

Maty przeciwerozyjne mają natomiast strukturę zamkniętą (zapewniają 100% pokrycia skarpy). Jeśli chcesz wykorzystać maty do mulczowania, możesz zastosować tzw. „rozwiązanie 2 w 1”: naturalną matę w połączeniu z naturalnym lateksem lub siatką polipropylenową i folią zapobiegającą rozrastaniu się chwastów (nie rozłoży się, ale nie będzie widoczna pod rosnącą roślinnością).

2. Materiał, z którego wykonane są maty i siatki

Kolejnym decydującym parametrem jest materiał produkcyjny. Najczęściej maty i siatki wykonywane są z włókien jutowych lub kokosowych.

PARAMETRY	MATY I SIATKI PRZECIWEROZYJNE
Materiał produkcyjny	JUTA	KOKOS
Żywotność funkcjonalna	12 do 24 miesięcy	24 do 36 miesięcy
Gramatura	500 g/m²	350 do 900 g/m²
Zalecane maksymalne nachylenie skarpy	do ok. 30°	do ok. 45°

WSKAZÓWKA: Przy wyborze siatek i mat przeciwerozyjnych należy zwrócić uwagę na parametry techniczne, takie jak rodzaj materiału produkcyjnego oraz gramaturę produktu. Szczególnie w przypadku większych projektów, rozmiar produktów i sposób ich pakowania również odgrywają istotną rolę (większe rolki są łatwiejsze w obsłudze i transporcie niż zwykłe, duże opakowania).

Jak zabezpieczyć skarpę?

Zanim przystąpisz do układania naturalnych włóknin, należy stworzyć dla nich odpowiednie warunki. Jak to zrobić?

1. Przygotowanie powierzchni

Najpierw należy przede wszystkim wyrównać powierzchnię skarpy: wypełnić wgłębienia, rowy, usunąć wypukłości itp. Następnie należy usunąć niepożądane obiekty, takie jak kamienie, drewno lub rosnące trawy.

Po przygotowaniu gruntu można przystąpić do jego humusowania, czyli rozłożenia wierzchniej warstwy gleby na całej powierzchni terenu, który ma zostać zabezpieczony. Jeśli wcześniej usunąłeś wierzchnią warstwę gleby ze skarpy, możesz ją teraz umieścić z powrotem na miejsce.

Ile ziemi należy użyć na skarpie? Podczas instalacji mat przeciwerozyjnych obowiązuje reguła, że nawożona warstwa gleby powinna osiągnąć pełną grubość. W przypadku ochrony przeciwerozyjnej z tworzywa sztucznego, grubość warstwy humusu powinna być równa grubości geomaty minus 25 mm.

Następnie u podnóża skarpy i na jej szczycie należy wykopać rowki o minimalnej głębokości 250 mm i szerokości 500 mm. Odległość rowka kotwiącego od szczytu skarpy powinna wynosić 300 mm, natomiast u podnóża możliwe jest nawożenie bezpośrednio na zbocze.

Zakotwiczenie siatek i mat w przygotowanych rowkach znacznie obniża ryzyko przepływu wody pod nimi podczas intensywnych opadów deszczu lub stopniowego osuwania się mat ze skarpy pod wpływem spływającej wody.

Na powyższym zdjęciu pokazano, jak nie powinna wyglądać instalacja maty przeciwerozyjnej. Oprócz braku rowków kotwiących widać, że podłoże nie zostało odpowiednio wyrównane przed montażem i w rezultacie mata nie przylega do gruntu.

Kolejnym problemem jest nieprawidłowy montaż – maty i siatki należy układać wzdłuż spadku zbocza (a nie wzdłuż warstwicy jak w tym przypadku). Jak należy postępować przy montażu zabezpieczenia przeciwerozyjnego, aby spełniało ono swoje zadanie?

WSKAZÓWKA: Zobacz inne błędy przy układaniu mat przeciwerozyjnych, abyś mógł ich w porę uniknąć. Zaoszczędzisz sobie wiele wysiłku i pieniędzy na naprawę ewentualnych szkód.

2. Układanie mat i siatek przeciwerozyjnych

1. krok: Gdy skarpa jest już przygotowana, można przystąpić do ułożenia zabezpieczenia przeciwerozyjnego. Maty i siatki o większych wymiarach są zazwyczaj dostarczane w rolkach (rolki są bardziej kompaktowe i łatwiejsze do zastosowania na zboczu). Można je również przenosić ręcznie: należy jednak unikać ciągnięcia mat po ziemi, aby nie uszkodzić ich wskutek braku ostrożności.

Następnie należy rozwinąć rolkę na szczycie skarpy w kierunku w dół – już wiesz, że układane są wzdłuż spadku terenu. Rolki układaj z zakładką 10 do 15 cm.

2. krok: Maty i siatki przeciwerozyjne należy przymocować do skarpy za pomocą odpowiednich elementów kotwiących. Najczęściej stosowane są szpilki metalowe do kotwienia. Długość stosowanych szpilek zależy od rodzaju podłoża i kąta nachylenia skarpy (w przypadku stromych zboczy o nachyleniu powyżej 30° należy stosować szpilki o długości 30 cm, natomiast w przypadku mniej stromych zboczy wystarczą krótsze).

WSKAZÓWKA: Ile elementów kotwiących należy użyć? Spójrz na schemat, który ułatwi Ci zakotwiczenie mat i siatek (pamiętaj o uwzględnieniu nachylenia Twojej skarpy).

3. krok: Na koniec należy zakotwiczyć maty również u podnóża i na szczycie zbocza, a rowki kotwiące wypełnić nieprzepuszczalną ziemią (gliną, iłem).

Jeśli wolisz wizualną demonstrację, obejrzyj montaż zabezpieczenia przeciwerozyjnego na filmie.

3. Sadzenie roślinności

Roślinność może być sadzona na skarpie nawet po zainstalowaniu ochrony przeciwerozyjnej. Jeśli będziesz postępować ostrożnie, nie musisz się martwić o uszkodzenie ich struktury. Najpierw wytnij w siatkach otwory w kształcie litery X lub Y wzdłuż spadku zbocza. W przygotowanych w ten sposób otworach posadź roślinność, a następnie zgarnij do nich siatkę (maty zwykle nie są kotwione przy sadzeniu).

WSKAZÓWKA: W przypadku konieczności nacięcia lub przycięcia siatki przeciwerozyjnej do wymaganego rozmiaru, można to zrobić za pomocą nożyc do blachy. Do dzielenia rolek można użyć szlifierki kątowej lub piły łańcuchowej.

Najczęściej zadawane pytania na temat instalacji ochrony przed erozją

Co najbardziej interesuje naszych klientów zanim przystąpią do zabezpieczenia skarpy za pomocą siatek i mat przeciwerozyjnych? Poniżej znajdziesz odpowiedzi od ekspertów.

1. Jaka jest różnica między siatkami/matami jutowymi a kokosowymi?

Głównymi różnicami między włóknem jutowym a kokosowym są trwałość i koszt zabezpieczenia przeciwerozyjnego. Włókniny jutowe o mniejszej gramaturze są bardziej odpowiednie do mniej stromych skarp (o nachyleniu do ok. 30°). Trwałość użytkowa siatek jutowych wynosi od 12 do 24 miesięcy (dla porównania, normalna trwałość siatek kokosowych wynosi 24 do 35 miesięcy).

Również z tego powodu zabezpieczenie przeciwerozyjne wykonane z włókna jutowego jest zazwyczaj nieco tańsze. Juta znajduje zastosowanie szczególnie w przypadkach, gdy na skarpie sadzi się rośliny szybko rosnące, które już w następnym sezonie mogą utworzyć pokrywę roślinną i tym samym przejąć funkcję ochrony przed erozją.

2. Jak długo wytrzyma ochrona przed erozją na skarpie?

Dla każdego produktu producent podaje szacunkową żywotność funkcjonalną: dla tkanin jutowych wynosi ona około 12-24 miesięcy, natomiast siatki kokosowe (czasami określane jako geowłókniny kokosowe) mają żywotność około 24-36 miesięcy.

Dlaczego ta wartość jest raczej orientacyjna? Należy pamiętać, że mowa o naturalnych materiałach, których rozkład rozpoczyna się w zasadzie w momencie ich ułożenia na skarpie. Siatki i maty mogą wytrzymać dłużej (w niektórych przypadkach nawet do pięciu lat, ale już wcześniej zaczynają się rwać i rozpadać pod wpływem czynników zewnętrznych).

Żywotność zawsze zależy od specyficznych warunków panujących w miejscu instalacji (położenie zbocza pod względem stron świata, intensywność nasłonecznienia, ilość opadów itp.), dlatego nie ma uniwersalnej odpowiedzi na pytanie „Jak długo wytrzyma siatka (mata) na mojej skarpie?”

Procesy rozkładu zawsze będą odgrywać pewną rolę, nawet w razie montażu siatki kokosowej o większej gramaturze. W takich przypadkach wprawdzie rozpad włókien może być wolniejszy, ale nigdy nie ustaje całkowicie. Jednak do czasu całkowitego rozłożenia siatki skarpa zostanie pokryta roślinnością, która przejmie funkcję jej ochrony przed erozją.

3. Jak utrzymać korę do mulczowania na skarpie, aby nie zmywała jej woda?

Jeśli do walki z chwastami nie chcesz używać agrowłókniny, możesz zastosować korę do mulczowania w połączeniu z siatką kokosową. W przypadku zwykłej skarpy wystarczy np. siatka kokosowa przeciwerozyjna Geomanet K400 EKO o wielkości oczek 3,5 cm. Ułóż geowłókninę kokosową na skarpie (zgodnie z instrukcją powyżej) i przez otwory wsyp korę do mulczowania.

Uwaga: Podana wielkość oczek jest raczej przybliżona. Wartość ta jest podawana przez producenta (jednak ze względu na proces produkcji nawet on nie może zagwarantować, że wszystkie oczka będą miały ten sam rozmiar). Siatki kokosowe o wyższej gramaturze są mniej odpowiednie do kory: ich włókna są gęsto tkane, a zatem rozmiar oczek jest mniejszy.

Poprzez instalację siatki przeciwerozyjnej w połączeniu z korą powstaje czysto naturalne rozwiązanie bez ryzyka spłukania całej kory ze zbocza przez pierwsze deszcze. Prędzej czy później jednak część kory zostanie zabrana przez wodę, a w dodatku, podobnie jak inne naturalne materiały, ulega rozkładowi. Dlatego też kora na skarpach musi być od czasu do czasu uzupełniana.

4. Do jakich gleb (nie) nadają się siatki i maty przeciwerozyjne?

Jeśli masz w ogrodzie gliniastą lub kamienistą glebę, możesz użyć właśnie siatki kokosowej. W przypadku gleb piaszczystych bardziej odpowiednie są maty, np. mata kokosowa Geomat K-P. Ogólnie rzecz biorąc, im bardziej skarpa jest podatna na erozję, tym bardziej odpowiednia jest mata: w porównaniu z siatką zapewnia ona całkowite pokrycie zbocza, a większe opady deszczu łatwiej po niej spływają.

Chcesz wiedzieć więcej?

Zainteresowały Cię możliwości wymienione w artykule i chciałbyś jak najszybciej rozpocząć pracę?

Dowiedz się, które rośliny są idealne do zabezpieczania skarp i wybierz odpowiednią roślinność dla pochyłego terenu w pobliżu swojego domu. Twój ogród nie będzie już cierniem w Twoim oku, ale powodem do dumy, którego pozazdroszczą Ci sąsiedzi.